“ทุกวินาที คือความเสี่ยง” น่าจะเป็นคำอธิบายถึงบุคลากรทางการแพทย์ในช่วงการแพร่ระบาดของไวรัส COVID–19 ได้ดีทีเดียว หากเราทุกคนไม่มีการป้องดูแลตนเองที่เหมาะสม หรือไม่ดูแลสุขลักษณะอนามัยของตัวเองให้ดีพอ ก็อาจเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ นอกจากนี้แล้วยังนำความเสี่ยงแพร่กระจายไปสู้ผู้อื่นโดยไม่รู้ตัว

ในช่วงที่การแพร่ระบาดไม่มีทีท่าว่าจะสิ้นสุด กลุ่มบุคลากรแพทย์และพยาบาลยังคงตั้งหน้ารับกับสถานการณ์อยุ่ตลอดเวลา ภาวะเสี่ยงต่อการติดเชื้อมีสูงตามจำนวนผู้ติดเชื้อที่เพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดด การตรวจคัดกรองโรคจึงเป็นขั้นตอนแรกที่ทำให้คุณหมอติดเชื้อได้โดยง่าย ทั้งต้องใกล้ชิดกับผู้เข้ารับการตรวจในกระบวนการเก็บตัวอย่าง ทั้งเสี่ยงต่อการสัมผัสละอองฝอยจากการไอ-จามของผู้เข้ารับการตรวจโดยไม่ได้ตั้งใจ แม้กระบวนการเหล่านี้จะทำภายใต้ชุดป้องกัน PPE ที่มีมาตรฐาน แต่ข้อจำกัดในเรื่องของทรัพยากรที่มีไม่เพียงพอ ทำให้อุปกรณ์เริ่มขาดแคลน ซึ่งสวนทางกับความต้องการของแพทย์ในสถานการณ์การแพร่ระบาดอย่างหนักในขณะนี้

นายแพทย์พสุรเชษฐ์ สมร ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้ให้สัมภาษณ์เกี่ยวกับตู้ความดันลบสำหรับเก็บสิ่งส่งตรวจ หรือ “Chula VID” ที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อป้องกันความเสี่ยงในการติดเชื้อให้กับบุคลากรทางแพทย์ในกระบวนการตรวจคัดกรองโรคและช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการควบคุมโรคผ่านเครื่องกรองอากาศความดันลบ ทำให้บุคลากรทางการแพทย์อุ่นใจในระหว่างปฏิบัติหน้าที่ และทำให้ผู้ที่เข้ารับการตรวจไม่กลายเป็นผู้ต้องสงสัยในการแพร่กระจายของเชื้อโรค

ถาม: จุดเริ่มต้นในการสร้างตู้ความดันลบสำหรับเก็บสิ่งส่งตรวจ

นายแพทย์พสุรเชษฐ์ สมร: จุดเริ่มต้นมาจากคนไข้ COVID ในโรงพยาบาลจุฬาฯ เยอะมากครับ ทำให้คุณหมอ
อายุรกรรมมีงานล้นมือ เดิมทีคุณหมออายุรกรรมเป็นคนเก็บสิ่งส่งตรวจ แต่ต่อมาคุณหมอแพทย์ประจำบ้านต้องเข้ามารับผิดชอบในการเก็บสิ่งส่งตรวจด้วย จึงไม่คุ้นชินกับการเก็บสิ่งส่งตรวจหรือสวมชุดป้องกันให้ถูกต้อง เรามีความต้องการทำให้ทุกคนปลอดภัยจากจากเก็บสิ่งส่งตรวจ จึงปรึกษากับภาควิชาและหน่วยอายุรศาสตร์โรคติดเชื้อของคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงได้เป็นตู้นี้ขึ้นมาครับ

ดอนแรก เราจะให้คุณหมออยู่ในตู้ครับ แต่ว่า COVID เป็นการติดต่อกันผ่านฝอยละอองจากการไอ-จามหรือการพูดเสียงดัง ในขั้นตอนการเก็บสิ่งส่งตรวจจะไปกระตุ้นทำให้คนไข้ไอ-จาม แล้วเปลี่ยนวิธีการติดต่อเป็นการฟุ้งกระจายในอากาศ ถ้าคนไข้อยู่นอกตู้ก็จะฟุ้งกระจายไปที่ไหนก็ได้ครับ กำหนดทิศทางไม่ได้ เพราะฉะนั้นการติดตั้งตู้ก็ต้องไปทำในที่โล่งแจ้ง เช่น สนามฟุตบอล สนามกีฬา ซึ่งก็อาจจะไม่เหมาะสมกับพื้นที่ เราจึงทำเป็นตู้ที่มีความดันลบและติดเครื่องดูดอากาศผ่านเครื่องกรองประสิทธิภาพสูง ฉายตัวกรองซ้ำด้วยรังสีอัลตราไวโอเลต (UV) เพื่อลดปริมาณเชื้อที่มากับอากาศให้เป็นศูนย์

เมื่อเราทำตู้นี้ออกมาแล้วก็ควรทำให้เคลื่อนที่ได้ เพราะการเก็บสิ่งส่งตรวจให้เป็นมาตรฐานจะต้องทำในห้องความดันลบ ซึ่งห้องเหล่านี้ในประเทศไทยมีน้อย รพ.จุฬาฯ ยังมีแค่ 1 ห้อง ส่วนห้องความดันลบอื่นๆ ใช้สำหรับการดูแลคนไข้ที่เป็นโรคแล้ว เราเลยคิดว่าถ้าตู้นี้สามารถไปติดตั้งที่ไหนก็ได้ ทั้งในและนอกอาคารขอแค่เสียบปลั๊กถึงก็พอครับ

ถาม: ลักษณะของตู้และการดำเนินการจัดทำ

นายแพทย์พสุรเชษฐ์ สมร: เราเริ่มคิดตู้นี้เมื่อช่วงปลายเดือนมีนาคม 2563 ได้มีการติดต่อกับบริษัทที่ทำอะคริลิคและเริ่มเขียนแบบตู้ภายใน 2 ชั่วโมง จนทำเป็นตัวต้นแบบเสร็จภายในวันพุธ (ใช้เวลาประมาณ 5 วันหลังจากส่งแบบ) ที่เราเร่งทำเพราะเรารู้ว่า “ยิ่งทำช้ายิ่งได้ใช้ช้า” โอกาสที่บุคลากรทางการแพทย์จะเสี่ยงติดเชื้อจากการเก็บตัวอย่างก็จะมีมากขึ้น ในส่วนของเครื่องดูดอากาศ เราพยายามหาผู้ผลิตในประเทศที่สามารถผลิตได้อย่างรวดเร็ว จึงมีบริษัท Smile O2 (สไมล์โอทู) เข้ามาจัดทำในส่วนนี้ โดยบอกลักษณะเครื่องกรองอากาศที่ต้องการเพื่อให้บริษัทผลิต และบริษัทก็ได้ร่วมบริจาคมาจำนวน 2 เครื่อง โดยที่เราไม่เคยเจอกันมาก่อน